We wrześniu stopa bezrobocia w naszym kraju spadła. W okresach słabszej koniunktury gospodarczej, w trakcie których stopa bezrobocia ma tendencję wzrostową, jej sezonowa zwyżka zwykle zaczyna się już we wrześniu. Tak było ostatnio w latach 2009-2013 a wcześniej w okresie 1999-2003. W okresach lepszej koniunktury stopa bezrobocia zazwyczaj we wrześniu jeszcze spada tak jak to było w latach 2003-2008 czy 1994-1997. Z tego punktu widzenia wrześniowy spadek stopy bezrobocia do poziomu 11,5 proc. można uznać za pozytywne świadectwo na temat panującej koniunktury gospodarczej.
Wrześniowe 11,5 proc. na stopie bezrobocia to poziom 4-letniego dołka tego wskaźnika. W obu poprzednich cyklach stopy bezrobocia w naszym kraju (związanych z cyklem Juglara) taki sygnał – 4-letni dołek na stopie bezrobocia – pojawiał się po raz pierwszy odpowiednio w 1996 i 2005 roku:
Również w latach 1996 i 2005 pojawił się inny sygnał, z którym mamy obecnie do czynienia – spadek wysokości stopy bezrobocia o ponad 2,8 pkt. proc. w stosunku do cyklicznego szczytu (w obecnym cyklu wypadł w lutym 2013 na poziomie 14,4 proc.):
Można przyjrzeć się również dynamice stopy bezrobocia. W ciągu minionego roku stopa spadła o 1,5 pkt. proc. W poprzednich cyklach na rynku pracy podobny sygnał pojawiał się po raz pierwszy w 1995 roku i 2006 roku:
To samo dla 1,5-rocznej dynamiki (wynosi obecnie -2,8 pkt. proc.) daje sygnały w 1997 i 2005 roku.
Porównując uzyskane daty pojawiania się podobnych do obecnych sygnałów – w latach 90-tych to kolejno 1994, 1996, 1996, 1995 i 1997, a w poprzedniej dekadzie kolejno 2003, 2005, 2005, 2006 i 2005 – możemy dojść do ogólnego wniosku, że jeśli uwzględniać stopę bezrobocia obecna sytuacja przypomina tę z okolic 1996 i okolic 2005 roku.
Oczywiście z punktu widzenia prognozowania na przykład zachowania rynku akcji określenia “okolice 1996” czy “okolice 2005” nie są zbyt użyteczne. Podjąłem jednak próbę zsynchronizowania zachowania WIG-u w obecnym cyklu stopy bezrobocia (cyklu Juglara) z tym co działo się w cyklach poprzednich.
W obecnym cyklu stopa bezrobocia osiągnęła szczyt w lutym 2013. W poprzednim cyklu podobny szczyt wypadł dokładnie dekadę wcześniej czyli w lutym 2003. To sugerowałoby, że cykl stopy bezrobocia jest tożsamy z cyklem dekadowym, ale to oczywiście byłaby nieprawda. Na przykład w jeszcze wcześniejszym cyklu stopa bezrobocia osiągnęła maksimum w lipcu 1994.
Dysponując tymi trzema datami jako punktami orientacyjnymi szukałem najwyższych współczynników korelacji pomiędzy zachowaniem WIG-u wokół marca 2013 a tym obserwowanym wokół marca 2003 i wokół lipca 1994. Jak się okazało synchronizacja obecnego cyklu na WIG-u z tym z lat 2000-nych wymagała korekcyjnego przesunięcia o jedynie 20 sesji (1 miesiąc). Zgodnie z tą analogią mamy obecnie na WIG-u odpowiednik września 2004:
Synchronizacja obecnej dekady z latami 90-tymi wymagała dokonania większego przesunięcia w stosunku do punktów odniesienia wyznaczanych przez maksima stopy bezrobocia. Z tego punktu widzenia momentem z historii odpowiadającym obecnej sytuacji okazał się kwiecień 1995, chociaż to porównanie obecnej sytuacji z pionierskim okresem GPW jest wyjątkowo mało wiarygodne:
Trzeba wyraźnie podkreślić, że to raczej zabawa historią, ale dla porządku porównanie ostatniego zachowania WIG-u z uśrednieniem obu przedstawionych wyżej historycznych ścieżek WIG-u z dwu poprzednich cykli Juglara:
Stopa bezrobocia jest wskaźnikiem doskonale nadającym się do śledzenia przebiegu pozycji gospodarki w ramach cyklu Juglara, który jest cyklem inwestycji w nowe środki trwałe (tak jak cykl Kitchina jest cyklem wykorzystania istniejących środków trwałych). Decyduje o tym wysoka korelacja (na poziomie 0,79) pomiędzy dynamiką nakładów brutto na środki trwałe a zmianami stopy bezrobocia:
Wyniki sondaży na temat perspektyw zatrudnienia przeprowadzane wśród polskich przedsiębiorstw z różnych segmentów gospodarki rysują obraz najbardziej zbliżony do tego z okolic 2005 roku, kiedy do następnego minimum stopy bezrobocia mieliśmy jeszcze 3 lata (a do istotnego szczytu hossy na rynku akcji 2 lata):
Oprócz zmian stopy bezrobocia z dynamiką inwestycji koreluje silnie (0,84) również inny parametr – dynamika kredytu dla przedsiębiorstw:
Co ciekawe to dynamika inwestycji wyprzedza dynamikę kredytu o średnio 9 miesięcy, więc obecne pozytywne zachowanie stopy bezrobocia można traktować jako zapowiedź przyspieszenia dynamiki kredytu dla przedsiębiorstw w okresie następnych 3 kwartałów.